ឧបេក្ខាចិត្ត ការតាំងចិត្តជាកណ្តាល


ឧបេក្ខាគឺជាព្រហ្មវិហារធម៌មួយក្នុងចំណោមព្រហ្មវិហារធម៌ទាំងបួន ដែលឪពុកម្តាយមានចំពោះបុត្រធីតា។ ធម្មតាពេលឪពុកម្តាយ ឃើញកូនឈ្លោះគ្នាឫឃើញកូនបងវាយកូនប្អូន តែងតែហៅកូនទាំងពីរ មកអប់រំទូន្មានទាំងអស់គ្នា ព្រោះទឹកចិត្តមាតាបិតាសុទ្ធតែចង់ឲកូនទាំងអស់បានល្អ។

មាតាបិតាមិនដែលចិត្តល្អៀងទៅរកកូនណាមួយឡើយ។ នៅពេលឃើញកូនឈ្លោះគ្នា មាតាបិតាមិនដែលចូលទៅជួយតែម្ខាងៗនោះទេ។ ពួកគាត់តែងសួររកហេតុផល មុននិងវិនិច្ឆ័យរឿងរ៉ាវរបស់កូនៗ។ តើកូនប្អូនវាខុសអី បានជាកូនបងវាយវា។ វាមិនដែលនៅសុខៗអត់ហេតុមកវាយកូនប្អូននោះទេ កូនប្អូនច្បាស់ជាមានខុសអ្វីមួយមិនខាន ពេលពួកគាត់រកឃើញហេតុផលហើយ ក៏ប្រដៅថា អាពៅ កូនឯងខុសដឹងខ្លួនឈប់ខុសតទៅទៀត អាបងបើប្អូនធ្វើខុសត្រូវចេះអត់អោនព្រោះវានៅក្មេង មិនទាន់ដឹងការខុសការត្រូវ។ យើងទាំងអស់គ្នាដែលរស់នៅក្នុងសង្គមជាមួយគ្នា ក៏ដូចជាមនុស្សក្នុងគ្រួសារតែមួយ យើងទាំងអស់គ្នាជាបងប្អូននិងគ្នា បើយើងគិតពីខ្សែស្រឡាយពីដូនតាមក។ ដូច្នេះពេលយើងឃើញអ្នកខ្លាំងធ្វើបាបអ្នកខ្សោយ គឺយើងមិនត្រូវជួយតែអ្នកខ្សោយទេ យើងត្រូវស្រាវជ្រាវរកហេតុផល ធ្វើចិត្តឲដូចមាតាបិតាដែលមានព្រហ្មវិហារធម៌ ចំពោះកូន។ វាមិនមែននៅសុខៗអត់ហេតុបែជាអ្នកខ្លាំងចង់មកធ្វើបាបអ្នកខ្សោយនោះទេ។ ដូច្នេះយើង ត្រូវពន្យល់ទៅអ្នកដែលធ្វើបាបគេនោះថា ដោយសារគ្នាខ្សោយ គ្នាមិនយល់មិនដឹង ទើបគ្នាធ្វើខុស យើងគួរតែមានការអត់អោនដល់គ្នា។

ហើយយើងពន្យល់ដល់អ្នកខ្សោយថា អ្នកធ្វើយ៉ាងនេះមិនត្រូវទេ ថ្ងៃក្រោយកុំធ្វើបែបនេះទៀតវាអាចនាំទុក្ខដល់ខ្លួន។ យើងទាំងអស់គ្នាជាមនុស្សជាតិដូចគ្នា មិនថាជាតិសាសន៌ណាទេ អ្នកដែលធ្វើមិនល្អមកលើយើង មកពីគាត់បាត់សតិសម្បជញ្ញ: មិនដឹងខ្លួនឯងកំពុងធ្វើអំពើអាក្រក់ និងមិនដឹងនៃសេចក្តីអាក្រក់នៅក្នុងខ្លួន។ បើឃើញ គេអាក្រក់យើងគួរតែប្រាប់ថាវាអាក្រក់ មានមនុស្សស្អប់ខ្ពើមមិនចូលចិត្ត៕